Vërtetimi i të drejtës së pronësisë në bazë të shitblerjes dhe mbajtjes

 

Vërtetimi i të drejtës së pronësisë në bazë të shitblerjes dhe mbajtjes

 

Përshkrimi i rastit:

Paditësit Z.K dhe H.K kanë paraqitur padi për vërtetimin e të drejtës së pronësisë në bazë të shitblerjes dhe mbajtjes, kundër të paditurve A.B dhe S.D, me të cilën kanë kërkuar vërtetimin e pronësisë në gjysmën e ngastrës kadastrale nr.   , e cila gjendet në vendin e quajtur “     ”, me kulturë arë e kl. II, në sipërfaqe të

përgjithshme prej 0.54.03 ha, e regjistruar në fletën poseduese  nr.   ZK –     .

Aktgjykimi i Gjykatës Komunale, C. nr 521/02, i datës 28.05.2003

 

 

Gjykata e shkallës së parë, duke vepruar sipas padisë së paditësve Z.K dhe H.K, e ka aprovuar në tërësi kërkesëpadinë për vërtetimin e të drejtës së pronësisë në bazë të shitblerjes dhe mbajtjes në ½ të pjesës ideale të ngastrës kadastrale nr. , ndërsa pjesërisht e ka aprovuar kërkesëpadinë e paditësve duke vendosur:

“I. APROVOHET kërkesëpadia e paditësve, dhe VËRTETOHET se ndaj të paditurve e ka fituar të drejtën e bashkëpronësisë në bazë të shitblerjes, dhe mbajtjes në ½ pjesë ideale të ngastrës kadastrale nr.  , në vendin e quajtur “       ”, me kulturë arë e klasit të II-të, në sipërfaqe të përgjithshme prej

0.54.03 ha, e regjistruar në fletën poseduese nr. ZK – Gjilan, dhe të DETYROHEN të paditurit që këtë të drejtë t’ua njohin paditësve dhe të përmbahen dhe të durojnë që paditësit këtë sipërfaqe të bashkëpronësisë ta regjistrojnë në emrin e tyre në Drejtorinë për Gjeodezi, Kadastër dhe Pronë.

II. PJESËRISHT APROVOHET kërkesëpadia e paditësve dhe OBLIGOHET i padituri V.S., që paditësve t’ua kthejë dhe dorëzojë në pronësi pjesën e uzurpuar të ngastrës kadastrale nr.     , me kulturë arë e klasit të II-të, në sipërfaqe prej

0.03.31 ha, e regjistruar në fletën poseduese nr.  , në emër të H.D, ashtu që t’iu mundësojë paditësve që ta zgjerojnë sipërfaqen e tyre ekzistuese në jug-veri nga kufiri ekzistues prej 5.30 m”

Gjykata në procedurën e provave të shqyrtimit kryesor, i ka administruar provat relevante dhe atë: dëgjimin e palëve në cilësi të dëshmitarëve, si dhe dëshmitarë të tjerë; vëzhgimin në vendin e ngjarjes me ekspertë të gjeodezisë.

Gjykata në arsyetim të aktgjykimit ka theksuar se nuk ishte kontestuese në mes të palëve ndërgjyqëse se prona kontestuese në vitin 1970, ishte shitur nga pronari i saj, te H.D, (tani i ndjerë), i cili nuk kishte lënë trashëgimtar të rendit të parë, dhe të njëjtën pastaj e kishte blerë tani i ndjeri S.B,(babai i të paditurit A.B). Ka shtuar se më pas në interes dhe për llogari të paditësve nga i ndjeri S.B, pronën e kishte blerë dëshmitari B.K, i cili në bazë të marrëveshjes për shitblerje, kishte paguar edhe çmimin sipas kësteve të afatizuara, me ç’rast në ndërkohë S.B, (këtu i ndjeri, xhaxhai i të paditurit të parë), kishte hequr dorë nga shitblerja e pjesës së tij, dhe të njëjtën ia kishte shitur të paditurit V.S. Nuk ka qenë po ashtu kontestues fakti se nga ana e gjeodetëve nuk është bërë ndarja fizike e pronës, me ç’rast ka ardhur deri tek ndarja e njërës pjesë së blerë nga këtu i padituri V.S, ndërsa pjesën tjetër më parë e kishin blerë paditësit, mirëpo kontestuese në mes palëve ka qenë fakti se a ishin paditësit blerës së ½ së pronës kontestuese sipas pretendimeve të tyre, dhe se a e kishte blerë i padituri V.S, më shumë se gjysmën e pronës, dhe atë prej 0.31.40 ha, nga i ndjeri S.B.

 

 

Rrethanat kontestuese gjykata i ka provuar me dëgjimin e dëshmitarëve, duke konstatuar se dëshmitari B.K, e kishte blerë pronën nga vëllezërit tani të ndjerë (S.B dhe S.B), për interes dhe llogari të paditësve, mirëpo me vonë këtu i ndjeri S.B, kishte hequr dorë nga shitja e pjesës së tij, duke i shitur të njëjtën të paditurit V.S, me ç’rast ka rrjedhë konkludimi se kjo pronë ishte pronësi e përbashkët, dhe në pjesë të barabarta nga ½ të pjesës ideale, e të ndjerëve, (S.B dhe S.B), mirëpo para shitjes së pronës, shitësit, këtu të ndjerët nuk e kishin bërë ndarjen fizike në mes vete.

Gjykata duke ia falur besimin e dëshmive të dëshmitarëve, ka ardhur në përfundim se kërkesëpadia e paditësve në ½ e pjesës ideale të pronësisë është e bazuar, pasi që të njëjtit e kishin fituar të drejtën e pronësisë në bazë të shitblerjes.

Po ashtu, gjykata së bashku me ekspertët e kishte bërë shikimin në vendin e ngjarjes, nga kishte konstatuar se paditësit e shfrytëzojnë sipërfaqen prej 0.23.70 ha, pjesë e ngastrës nr.     _, ndërsa i padituri V.S, e shfrytëzon sipërfaqen prej

0.54.03 ha, me ç’rast është vërtetuar se paditësve u mungon sipërfaqja prej

0.03.31 ha, për t’u bërë barazimi prej ½ e pjesës ideale, e cila pjesë shfrytëzohet nga i padituri V.S, andaj në këtë rast pjesa e paditësve duhet të zgjerohet në drejtimin Jug-Veri, edhe për 5.30 metra, apo 0.03.31 ha, e cila pjesë duhet të merret nga sipërfaqja të cilën e shfrytëzon i padituri V.S, pasi që i njëjti pa bazë juridike e ka zmadhuar sipërfaqen e tij të tokës, andaj të njëjtën duhet ta lirojë dhe t’ua mundësojë paditësve ushtrimin e pushtetit si titullar në bazë të shitblerjes dhe mbajtjes.

Gjykata dëshmisë së të paditurit V.S, në cilësinë e dëshmitarit, dhe dëshmitarëve të tjerë, nuk ua kishte falur besimin, pasi që nga këto dëshmi nuk ka mundur të vërtetohet se i padituri V.S, me rastin e blerjes së pjesës së ngastrës kontestuese, a e kishte blerë në sipërfaqen prej 0.31.40 ha, pasi që i ndjeri (S.B), në momentin e shitjes së pjesës së tij, këtu të paditurit V.S, i njëjti ishte posedues i ½ pjesë ideale, e cila arrin vetëm sipërfaqen prej 0.27.01 ha, dhe jo 0.31.40 ha, andaj në qoftë se i padituri vërtetë e ka paguar çmimin edhe për pjesën prej 0.03.31 ha, i njëjti mund të kërkoj nga trashëgimtarët e tij kthimin e parave si kundërvlerë, pasi që të njëjtit janë pasuruar pa bazë.

 

Aktgjykimi i Gjykatës së Qarkut,  Ac. nr. 162/03, i datës 14.11.2003

Gjykata e Qarkut në Gjilan, duke vendosur lidhur me ankesën e të paditurit V.S, të njëjtën e ka refuzuar si të pabazuar, ndërsa aktgjykimin e atakuar e ka vërtetuar.

 

 

Gjykata e Qarkut si gjykatë e shkallës së dytë, pas vlerësimit të pretendimeve ankimore lidhur me aktgjykimin e atakuar, ka gjetur se ankesa e të paditurit V.S, është e pabazuar. Ka shtuar se përfundimi i gjykatës së shkallës së parë është i bazuar, pasi që i njëjti ka mbështetje në provat e shtjelluara të cilat gjenden në shkresat e lëndës, i njëjti përmban arsyetim të mjaftueshëm dhe bindës, të cilat i ka pranuar edhe gjykata ankimore, dhe po ashtu edhe e drejta materiale është zbatuar në mënyrë të drejtë dhe të plotë.

Pretendimet ankimore të të paditurit, gjykata ankimore i ka vlerësuar si të pabazuar, pasi që paditësit janë pronar të ½ pjesë ideale e patundshmërisë, e cila është vërtetuar edhe me daljen në vendin e ngjarjes, nga është bërë e ditur se i padituri e kishte uzurpuar sipërfaqen prej 0.03.31 ha, nga pjesa e paditësve, me ç’rast paditësve duhet t’u mundësohet zgjerimi i sipërfaqes së tyre, nga sipërfaqja e të paditurit, në drejtimin Veri-Jug, edhe për 5.30 metra, apo 0.03.31 ha, andaj sipas kësaj gjendje të konstatuar faktike, gjykata e shkallës së dytë nuk e ka vënë në dyshim përfundimin e gjykatës së shkallës së parë, si të drejtë dhe të ligjshëm.

Ka shtuar se gjykata e shkallës së parë po ashtu nuk ka bërë shkelje esenciale të dispozitave të procedurës kontestimore për të cilat kjo gjykatë kujdeset sipas detyrës zyrtare.

 

Aktvendimi i Gjykatës Supreme, Rev. nr. 32/2004, i datës 17.03.2005

 

Gjykata Supreme duke vepruar sipas revizionit të të paditurit V.S, ka vlerësuar se i njëjti i është i bazuar, duke i anuluar vendimet e gjykatave të instancave më të ulëta, dhe çështjen e ka kthyer në rigjykim dhe vendosje.

Ka shtuar se qëndrimet juridike të gjykatave më të ulëta në rastin konkret paraqesin konstatim të gabuar të gjendjes faktike, me ç’rast ka ardhur deri te zbatimi i gabuar i të drejtës materiale, pasi që gabimisht kanë vlerësuar se paditësit-kundër paditurit, dhe të paditurit-kundër paditësit kanë fituar të drejtën e pronësisë në bazë të kontratës gojore. Thëniet e të paditurit në revizion se patundshmëria kontestuese evidentohet në emër të H.D, dhe jo në emër të paditësve dhe të paditurve, Gjykata Supreme i ka pranuar si të bazuara, pasi që për t'u fituar një e drejtë pronësore është e domosdoshme që personi i cili e tjetërson pronën, i njëjti të jetë edhe pronar i pronës, në të kundërtën blerësi nuk e fiton të drejtën e pronësisë në bazë të nenit 20 të Ligjit për Marrëdhëniet Themelore Juridiko-Pronësore (LMThPJ). Ka shtuar se në bazë të nenit 33 të LMThPJ-së, përcaktohet se: “në bazë të punës juridike e drejta e pronësisë mbi

 

 

paluajtshmëritë fitohet me regjistrimin e saj në librat publik, ose në ndonjë formë tjetër të përshtatshme, të parashikuar me ligj”.

Gjykata Supreme ka gjetur se gjykatat e instancave më të ulëta kanë bërë shkelje thelbësore të dispozitave të procedurës kontestimore, përkatësisht pjesa e dispozitivit të gjykatës së shkallës së parë ku ceket se:“ t’iu mundësojë paditësve që ta zgjerojnë sipërfaqen e tyre ekzistuese në drejtim veri-jug, nga kufiri ekzistues për 5.30 ha”¸ nuk është i qartë, pasi që nuk janë përshkruar kufijtë e ngastrës kadastrale nr. 384/3, po ashtu nuk është cekur se me cilat ngastra kufizohet sipërfaqja kontestuese, kështu që nuk është bërë identifikimi i sigurt i objektit të kontestit, gjë që e bënë të pa përmbarueshëm aktgjykimin, pasi që aktgjykimi kondemnator me të cilin detyrohen të paditurit t’ia kthejnë paditësit në posedim një pjesë të ngastrës kadastrale duhet të jenë të përcaktuar si përmbajtja, masat dhe kufijtë e ngastrës.

 

Komente përmbledhëse të vendimeve të rastit:

Nga analiza e vendimeve të përmbledhura më sipër na rezulton se gjykata e shkallës së parë e ka pranuar pjesërisht kërkesëpadinë e paditësve për bashkëpronësi mbi bazën e shitblerjes dhe të mbajtjes në ½ të patundshmërisë kontestuese, me arsyetimin si në përmbajtjen e arsyetimit të vendimit të gjykatës së shkallës së parë.

Gjykata e Qarkut si gjykatë ankimore e ka pranuar përfundimin e gjykatës së shkallës së parë dhe e ka vërtetuar vendimin me arsyetim si në përmbajtjen e arsyetimit të aktgjykimit të gjykatës së shkallës së dytë.

Gjykata Supreme si gjykatë e shkallës së tretë, në procedurën sipas mjeteve të jashtëzakonshme nuk e ka pranuar përfundimet e gjykatave të instancave më të ulëta, me arsyetimin se në rastin konkret e drejta materiale është zbatuar në mënyrë të gabuar, për shkak se gjykata si titull juridik për fitimin e pronësisë i është referuar punës juridike - kontratës. Gjykata Supreme konstaton se puna juridike, respektivisht bartja e pronësisë sipas punës juridike përfaqëson mënyrë derivative të fitimit të pronësisë, që nënkupton transferimin - bartjen e të drejtave nga një subjekt në subjektin tjetër. Në rastin konkret gjykata konstaton se përfundimi i pronësisë është i pa drejtë, për shkak se patundshmëria kontestuese nuk figuron as në emrin e paditësve dhe të paditurve si palë ndërgjyqësore, por figuron në emrin e një personi që nuk është palë ndërgjyqësore. Pra, në rastin konkret ka qenë e domosdoshme që si palë në procedurë, respektivisht si i legjitimuar pasivisht të jetë personi i cili është paraqitur në cilësinë e shitësit në

 

 

emrin e të cilin figuron e regjistruar patundshmëria. Pra, për t'u plotësuar kushti i legjitimitetit për një titull nga i cili pretendohet se pronari e nxjerrë të drejtën e tij nga paraardhësi juridik i sendit të caktuar, domosdo si palë ndërgjyqësore duhet të jetë subjekti, legjitimitetit i të cilit rrjedhë nga raporti juridik civil, në këtë rast nga marrëdhënia kontraktuale.

Përveç kësaj gjykata i referohet edhe rrethanës se pronësia në bazë të punës juridike fitohet me regjistrimin e saj në librat publik, gjë se në rastin konkret nuk ka ndodhur. Nga kjo rrjedhë edhe konkludimi se puna juridike si titull për fitimin e pronësisë do të jetë e vlefshme si e tillë vetëm në situatën kur e njëjta krijohet nën kushtet e përcaktuara ligjore dhe regjistrohet në regjistrin përkatës për regjistrimin e të drejtave në patundshmëri. Nëse puna juridike nuk i plotëson konditat e vlefshmërisë ligjore për t'u regjistruar si titull për bartjen e pronësisë, e njëjta nuk ka mundësi që në procedurë gjyqësore ta fitojë cilësinë e titullit të vlefshëm për bartjen e pronësisë.

Situata e trajtuar në situatën konkrete kontestuese është shumë e rëndësishme sepse konkludohet se nëse puna juridike nuk është regjistruar në regjistrin për regjistrimin e të drejtave në patundshmëri, nga shkaku se të njëjtës i ka munguar forma si kusht i veçantë për lidhjen e saj, atëherë në procedurën kontestimore kjo punë juridike mundet që poseduesit të pronës t’ia krijojë vetëm cilësinë e poseduesit me mirëbesim, por gjykata nuk mundet që punën juridike të pa formalizuar ta konsiderojë dhe ta validizojë si titull për njohjen e të drejtës së pronësisë.

Një çështje tjetër specifike që rrjedhë nga analiza e vendimeve të përmbledhura më sipër është edhe fakti se gjykata e shkallës së parë e ka pranuar kërkesëpadinë e paditësve pjesërisht mbi dy baza, dhe atë të punës juridike - shitblerjes dhe të mbajtjes. Gjykata Supreme nuk e ka pranuar një përfundim të tillë për shkak se në procedurë gjyqësore gjykata duhet të thellohet në kontestin e palëve në masë të mjaftueshme për të konstatuar faktet vendimtare të cilat doemos duhet të kualifikohen në raport me një bazë materiale ligjore, nga e cila rrjedhë përfundimi se kërkesëpadia është e themeltë ose e pathemeltë.

Në rastin konkret, gjykata duhet të arsyetoj rrethanat faktike të konstatuara, pastaj të arsyetoj mënyrën se si i ka provuar faktet kontestuese dhe të tregojë mënyrën se si i ka kualifikuar ato fakte të provuara në raport me normën materiale.

Duket se gjykata e shkallës së parë në arsyetim të aktgjykimit veçanërisht i është referuar rrethanave të cilat ndërlidhen me punën juridike - shitblerjen e patundshmërisë të cilën deri në një masë edhe e ka arsyetuar pavarësisht se

 

 

Gjykata Supreme si përfundim ka konstatuar se e drejta materiale është aplikuar në mënyrë të gabuar, por gjykata ka dështuar të paraqes arsyet që i referohen bazës së mbajtjes.

Përveç kësaj është shumë me rendësi që gjykatat të kenë në vëmendje se deri në njëfarë mase procedura e të provuarit për konstatimin e fakteve duhet të orientohet duke pasur në konsideratë natyrën e kërkesës dhe bazës specifike që ka kërkesa nga e cila rrjedh se faktet e çështjes do të ndryshojnë varësisht nga baza juridike e kërkesëpadisë. Pra, në rastin konkret gjykata e shkallës së parë nuk ka mundur që t’iu referohet fakteve të njëjta për aplikimin e të dy bazave ligjore, punës juridike - shitblerjes dhe mbajtjes. Përveç kësaj, duke i u referuar dispozitave të LPK-së, gjykata nuk është e lidhur me bazën juridike të treguar në padi, por baza diktohet nga gjendja faktike e konstatuar, dhe për një përfundim lidhur me themelësinë e kërkesëpadisë gjykata nuk mund të referojë në dy baza ligjore. Kjo nga shkaku se e drejta subjektive gëzon mbrojtje duke u referuar në të drejtën objektive, por e drejta objektive kërkon individualizim të kërkesave edhe sipas bazës.