Vërtetim i të drejtës së pronësisë mbi bazën e kontratës së shitblerjes

 

Vërtetim i të drejtës së pronësisë mbi bazën e kontratës së shitblerjes

 

Përshkrimi i rastit:

Paditësit R.H, kanë paraqitur padi për vërtetimin e pronësisë, kundër të paditurve

P.M dhe L.T, me të cilën kanë kërkuar që të vërtetohet se paditësit janë pronar të truallit në sipërfaqe prej 0.01.32 ha, e cila sipërfaqe pa të drejtë është shkëputur nga ngastra kadastrale nr       , e regjistruar në fletën poseduese nr       , KK

               , dhe e njëjta sipërfaqe i është bashkangjitur ngastrës nr       , pronë e të paditurve, dhe të obligohet të paditurit që paditësve t’ua njohin këtë të drejtë.

 

Aktgjykimi i Gjykatës Komunale C. nr. 175/2001, i datës 10.12.2002

Gjykata e shkallës së parë duke vendosur lidhur me kërkesëpadinë e paditësve, pas shqyrtimit dhe administrimit të provave ka ardhur në përfundim se e njëjta është e bazuar duke vendosur:

“APROVOHET kërkesëpadia e paditësit dhe VËRTETOHET se ndaj të paditurve, paditësi është pronar i pjesës së truallit në sipërfaqe prej 0.01.32 ha,

e cila matet dhe kufizohet nga veriperëndimi me rrugën “

”, në gjatësi

prej 10.30 m, nga verilindja me pronën e paditësit në gjatësi prej 15.42 m, nga juglindja po ashtu me pronën e paditësit në gjatësi prej 8.30 m, ndërsa jugperëndimi me pronën e të paditurve në gjatësi prej 5.82 m, dhe 5.68 m, dhe

 

 

pjesë përbërëse e masave dhe kufijve është skica nga vendi i ngjarjes i ekspertëve të gjeodezisë, e cila sipërfaqe pa të drejtë është shkëputur nga ngastra kadastrale nr        , e regjistruar në fletën poseduese nr        KK         , dhe e njëjta i është bashkangjitur ngastrës kadastrale nr       , pronë e të paditurve”

Gjykata në procedurën e provave të shqyrtimit kryesor ka administruar provat relevante dhe atë: kontratën mbi shitblerjen Vr. nr                                                         , të datës 19.06.1970; aktvendimin nr. , të datës 14.04.1980, në kopjen e  planit  për  ngastrën kadastrale  nr    ;  kopjen  e  planit  për  ngastrat  nr     ,     dhe     ; aktgjykimin  për  shkak  të  mungesës  C.  nr.                              , të datës 07.04.1998; aktvendimin mbi trashëgiminë T. nr.         , të datës 21.05.1998, fletën poseduese nr        ZK  ; kopjen e planit për ngastrën nr , të datës 04.11.1998; kontratën mbi ndarjen nga viti 1958; leximin e procesverbalit për shqyrtimin kryesor, lidhur me mendimin e ekspertit të gjeodezisë; si dhe dëgjimin e dëshmitarëve.

Në arsyetim të aktgjykimit ka theksuar se nga kontrata mbi shitblerjen Vr. nr  , e datës 19.06.1970, është vërtetuar se paditësi R.H, e ka fituar nga pronari i mëparshëm S.R, të drejtën e pronësisë, në ngastrën nr , ndërsa nga aktvendimi nr   , të datës 14.04.1980, ka konstatuar se ngastrës nr   , i është shkelur mexha, dhe i është uzurpuar sipërfaqja prej 0.01.23 ha, sepse nga kopja e planit të datës 16.07.1970, vërtetohet se ngastra nr , pronë e paditësit, ka pasur një sipërfaqe prej 0.05.24 ha. Kurse nga administrimi i aktgjykimit për shkak të mungesës C. nr. 29/89, të datës 19.02.1998, gjykata kishte konstatuar se e paditura L.T, kishte ushtruar padi me datë 28.06.1998, kundër pasardhësit të tani të ndjerit R.S, më të cilën ka kërkuar që të vërtetohet se ajo është pronare në pjesën e ngastrës nr , në sipërfaqe prej 0.01.32 ha, dhe gjykata kishte nxjerrë aktgjykim për shkak të mungesës, duke e aprovuar kështu padinë e paditëses (e paditura në këtë rast L.T), duke ia njohur të drejtën e pronësisë në këtë sipërfaqe edhe pse e njëjta i ka takuar pronës së paditësit.

Gjykata ka theksuar se pas vlerësimit dhe administrimit të provave është vërtetuar se ngastra kadastrale nr , pronë e paditësit, sipas incizimit të vitit 1955, ka qenë e formuar dhe e kufizuar, dhe e njëjta deri në vitin 1998, në Drejtorinë e Gjeodezisë, ka pasur në sipërfaqe prej 0.05.24 ha, dhe atë me kulturë shtëpi me sipërfaqe prej 0.02.04 ha, dhe oborr në sipërfaqe prej 0.03.88 ha, e regjistruar në fletën poseduese nr        , KK            , dhe e njëjta ngastër sipas regjistrit të ndërrimeve          KK      _, mbanë sipërfaqen prej 0.03.92 ha, dhe atë me kulturë shtëpi me sipërfaqe prej 0.02.04 ha, dhe oborr në sipërfaqe

 

 

prej 0.01.88 ha. Kurse ngastra nr  _, sipas të njëjtit regjistër të ndërrimeve ka një sipërfaqe prej 0.06.10 ha, e regjistruar në emër të të dy të paditurve.

Andaj nga kjo gjendje shihet se është bërë ndërrimi i sipërfaqes së këtyre dy ngastrave, sepse ngastra nr , pronë e paditësve, është zvogëluar  për sipërfaqen prej 0.01.32 ha, kurse ngastra e të paditurve nr , është rritur në sipërfaqe prej 0.01.32 ha.

Sipas konstatimit të ekspertëve ka vërtetuar se deri tek ky ndryshim i sipërfaqeve të këtyre dy ngastrave ka ardhur në bazë të aktgjykimit për shkak të mungesës C. nr       , të datës 19.02.1998, me të cilin aktgjykim paditësit i ishte shkëputur sipërfaqja prej 0.01.32 ha, dhe e njëjta i ishte bashkangjitur ngastrës së të paditurve. Ka arsyetuar se nga kjo gjendje e konstatuar faktike, të drejtën më të fortë juridike për pronësi në sipërfaqen kontestuese e ka blerësi-paditësit, të cilët si palë të ndërgjegjshme në bazë të kontratës së vërtetuar në gjykatë në vitin 1970, e kanë fuqinë më të madhe juridike se sa aktgjykimi për shkak të mungesës i nxjerrë në vitin 1998, dhe në këtë rast po ashtu paraardhësit e shitësit R.S, i cili ia ka shitur këtë paluajtshmëri paditësit, nuk kanë mundur të konsiderohen si trashëgimtar të ndërgjegjshëm të paluajtshmërisë të cilën paraardhësi i tyre para 28 vitesh, ia ka shitur dhe bartur paditësit, andaj në kuptim të nenit 32 dhe 33 të Ligjit mbi Marrëdhëniet Themelore Pronësoro-Juridike, është vërtetuar pronësia e paditësit mbi paluajtshmërinë kontestuese.

Pretendimet e të paditurve se këtë çështje juridike e konsiderojmë si çështje të gjykuar  sipas  aktgjykimit  C.  nr                                                                _, të datës 19.02.1998, të njëjtat pretendimet gjykata i ka refuzuar si të pabazuara, për shkak se në këtë kontest nuk ishte i përfshirë si palë në procedurë edhe paditësi, dhe se kontesti ishte udhëhequr sipas padisë së tani të paditurit L.T, kundër të paditurve S.D, e më vonë duke e zgjeruar padinë edhe ndaj J.S, S.S dhe Sn.S, dhe se ky aktgjykim nuk ka të bëjë fare me paditësin, i cili asnjëherë nuk ka pasur kurrfarë marrëdhënie juridiko-civile.

 

Aktgjykimi i Gjykatës së Qarkut, Ac. nr. 187/2004, i datës 27.12.2004

Gjykata e Qarkut si gjykatë e shkallës së dytë, pas vlerësimit të pretendimeve ankimore lidhur me aktgjykimin e atakuar kishte gjetur se ankesa e të paditurve është e pabazuar.

Në arsyetim të aktgjykimit ka theksuar se gjykata e shkallës së parë nga gjendja e konstatuar faktike në mënyrë të drejtë ka vendosur kur ka gjetur se kërkesëpadia e paditësit është e bazuar, duke theksuar se të drejtën e pronësisë për sipërfaqen

 

 

kontestuese ndaj të paditurve e gëzon paditësi, i cili këtë paluajtshmëri e ka blerë në vitin 1970, dhe i njëjti ka përpiluar kontratë të shitblerjes në gjykatë, dhe e njëjta është përmbushur në tërësi. Ka shtuar se një përfundim i tillë i gjykatës së shkallës së parë është i drejtë dhe i ligjshëm i cili ka një mbështetje në provat e shtjelluara të cilat gjenden në shkresat e lëndës, dhe për një aktgjykim të tillë ka dhënë arsye të mjaftueshme dhe të plota, të cilat i pranon në tërësi edhe gjykata ankimore.

Aktvendimi i Gjykatës Supreme Rev. nr. 53/2005, i datës 06.03.2006

Gjykata Supreme, duke vepruar sipas revizionit të të paditurve, ka gjetur se i njëjti është i bazuar, ashtu që aktgjykimet e gjykatave të instancave më të ulëta i ka prishur, duke e kthyer çështjen në gjykatën e shkallës së parë në rigjykim dhe vendosje.

Në arsyetim të aktvendimit ka theksuar se nuk mund ta pranojë një përfundim të tillë juridik të gjykatave të instancave më të ulëta si të drejtë dhe të ligjshëm, pasi që sipas vlerësimit të Gjykatës Supreme, aktgjykimet e cekura janë marrë në shkelje thelbësore të dispozitave të procedurës kontestimore nga neni 354 paragrafi 2 pika 14 e LPK-së, dhe në zbatim të gabuar të së drejtës materiale, e që për pasojë gjendja faktike ka mbetur e pa vërtetuar në mënyrë të plotë, andaj edhe nuk ka kushte për ndryshimin e aktgjykimeve, prandaj edhe të njëjtat i ka prishur, duke e kthyer çështjen në rigjykim dhe vendosje.

Deri te kthimi i çështjes në rigjykim dhe vendosje ka ardhur për faktin se për kontratën mbi shitblerjen e ngastrës nr , e lidhur në vitin 1970, nuk mund të zbatohen dispozitat e Ligjit mbi Marrëdhëniet Themelore Pronësoro-Juridike, i cili ka hyrë në fuqi me datë 01.09.1980, dhe dispozitat e këtij ligji nuk kanë veprim prapaveprues, andaj gjykatat e instancave më të ulëta gabimisht kanë zbatuar të drejtën materiale. Po ashtu, edhe në qoftë se do të ishte në fuqi ligji i lartcekur, gjykatat e instancave më të ulëta prapë kanë zbatuar gabimisht dispozitave të nenit 32 dhe 33 të ligjit në fjalë, kjo për shkak se neni 32 i këtij ligji flet për fitimin e të drejtës në sendin të cilin pronari e ka braktisur, ndërsa neni 33 thotë se e drejta e pronësisë në sendin konkret fitohet me regjistrim në librat publik, ose në formë tjetër të parashikuar me ligj, andaj në rastin konkret nuk kemi të bëjmë me send të braktisur, dhe po ashtu kontesti zhvillohet për arsye se ngastra kontestuese nuk është e regjistruar në emër të paditësit.

Ka theksuar se për shkak të zbatimit të gabuar të së drejtës materiale gjykata e shkallës së parë nuk i ka vërtetuar plotësisht faktet që kanë të bëjnë me përmbushjen e detyrimeve të palëve kontraktuese sipas kontratës së shitblerjes,

 

 

nga të cilat varet edhe fitimi derivativ i së drejtës së pronësisë mbi pasurinë kontestuese në bazë të veprimit juridik.

Në arsyetim të aktvendimit ka theksuar se nuk ishte kontestuese në mes palëve ndërgjyqësorë se paditësi e ka blerë ngastrën kontestuese, por para kontrata më të cilën paditësi e ka blerë ngastrën në fjalë nuk ka të dhëna për masat dhe kufijtë e ngastrës kadastrale, andaj për shkak të zbatimit të gabuar të së drejtës materiale, nuk është vërtetuar fakti se a ka hyrë paditësi në posedim edhe të pjesës kontestuese, fakt ky i rëndësishëm për fitimin e të drejtës së pronësisë. Po ashtu ky fakt është i rëndësishëm për vendosjen e drejtë të kësaj çështje, sepse në shkresat e lëndës ekziston kontrata e lidhur me shkrim me datë 14.04.1959, ndërmjet G.S, dhe B.M, paraardhës i të paditurve, me të cilin G.S, një pjesë të ngastrës kadastrale nr       , në sipërfaqe prej 1.01.32 ha, ia ka shitur paraardhësit të të paditurve, i cili në bazë të lejes për ndërtim, ka ndërtuar shtëpinë familjare në vitin 1961, e në këtë kontekst edhe me deklarimin e ekspertit se gjatë vitit 1966, janë bërë incizimet plotësuese për atë pjesë të qytetit, dhe me atë rast shihet qartë se në pjesën kontestuese ka qenë i ndërtuar një objekt për banim të cilin e kanë shfrytëzuar pronarët e ngastrës nr. 3456.

Në rigjykim e ka udhëzuar gjykatën e shkallës së parë që t’i mënjanojë të metat e paraqitura në aktvendim, dhe me administrimin e provave të nevojshme t’i vërtetojë faktet relevante, të vlefshme për një gjykim të drejtë të kësaj çështjeje juridike, dhe pastaj të marrë një vendim të ligjshëm, dhe për përfundimet e veta të jap arsye të plota dhe të qarta.

 

Komente përmbledhëse të vendimeve të rastit:

Gjykata Supreme në rastin konkret ka vendosur për prishjen e vendimeve të gjykatave të instancave me të ulëta për shkak të zbatimit të gabuar të se drejtës materiale dhe për konstatim të gabuar dhe jo të plotë të gjendjes faktike.

Në rastin konkret pala paditëse për të drejtën e pronësisë i referohet raportit juridik civil kontaktuara të vitit 1970, ndërsa gjykata e shkallës së parë me rastin e aprovimit të kërkesëpadisë i ishte referuar dispozitave të Ligjit mbi Marrëdhëniet Themelore Juridike Pronësore i cili ka hyre në fuqi me 1 shtator 1980. Në këtë rast bëhet fjalë për zbatim retroaktiv të ligjit nga ana e gjykatës së shkallës së parë dhe natyrisht Gjykata Supreme e Kosovës konstaton zbatim të gabuar të së drejtës materiale për shkak se ligji material nuk ka efekt retroaktiv.

Pamundësi e zbatimit retroaktiv të ligjit material është standard i drejtësisë civile dhe rrjedhimisht i zbatueshëm edhe në praktikën gjyqësore.

 

 

Përveç këtij vlerësimi në rastin konkret gjejmë edhe një vlerësim shumë të rëndësishëm të Gjykatës Supreme e cila konstaton se edhe po të zbatohej ligji i referuar nga gjykata e shkallës së parë mbi Marrëdhëniet Themelore Juridike Pronësore përsëri janë referuar dispozitave të gabuara, për shkak se për fitimin e pronësisë me veprim juridik duhet të plotësohen disa kushte - prezumime ligjore: ekzistimi i bazës së vlefshme juridike (justus titullus), pronësia e personit të mëparshëm i cili e bën tjetërsimin e sendit, dorëzimi ligjor i sendit (modus aquirendi), dhe regjistrimi në librat publik. Ky konkludim i Gjykatës Supreme rrjedh duke pasur në vëmendje dispozita e Ligjit mbi Marrëdhëniet Themelore Juridike Pronësore.

Me ligjin aktual për Pronësisë dhe të Drejtat Tjera Sendore (LPDTS), në nenin 36 paragrafin 1, përcaktohet se: “Për bartjen e pronësisë në paluajtshmëri është e nevojshme një punë juridike e vlefshme ndërmjet tjetërsuesit dhe fituesit si bazë juridike dhe regjistrimi i ndryshimit të pronësisë në Regjistrin e të drejtave në paluajtshmëri”.

Nga dispozitat e cituar rrjedh se dorëzimi tani nuk është kusht për fitimin e pronësisë me punë juridike.